Historia
Treść
ZARYS HISTORII PLACÓWKI ORAZ OBECNY STAN
1. Pierwsze wzmianki o istnieniu szkoły w Przewrotnem pochodzą z roku 1604. Była to szkoła parafialna. Prawdopodobnie w 1616 roku szkoła znajdowała się po wschodniej stronie kościoła. Pierwszymi nauczycielami byli miejscowi organiści, którzy z przerwami nauczali w szkole. Jednym z nich był Antoni Rodzoń, niestety w późniejszych latach szkoła borykała się z brakiem nauczyciela. W związku z tym, że były to szkoły parafialne, do których średnio uczęszczało 20 uczniów to nadzór nad nimi sprawowali księża. Ta płatna szkoła parafialna przetrwała do lat 70-tych XIX w., kiedy to powstała szkoła państwowa. Przez kolejne lata szkoła nie miała budynku ani nauczyciela. Mieściła się kątem w budynku kancelarii gminnej, który stał na gminnym pastwisku poza dworskimi nieruchomościami. Nauczycielami byli gminni pisarze, którzy za swoją pracę otrzymywali liche wynagrodzenie.. Takim nauczycielem został pisarz gminny Motyl, później zaś Jan Niewolkiewicz, syn miejscowego kościelnego, który został wysłany do Seminarium Nauczycielskiego w Rzeszowie. Po jego ukończeniu nie powrócił do Przewrotnego tylko objął posadę kierownika szkoły w Rudniku nad Sanem. Jak podaje kronika szkolna wieś Przewrotne otrzymała szkołę w 1876 roku, składała się ona z sali o wymiarach 8x5x2,80 m, zaś mieszkanie dla nauczyciela to 2 pokoje i kuchnia. Szkoła umieszczona została w starej, obszernej kuźni dworskiej. Pierwszym etatowym nauczycielem został Kornel Kuźniarski, który uczył w tej szkole tylko do Świąt Bożego Narodzenia 1880 r., gdyż zginął jadąc na święta do rodzinnego domu w Jeżowem. Tymczasową nauczycielką została jego żona - Antonina Kuźniarska, pełniąc swe obowiązki do czerwca 1881roku. W tym czasie pensja nauczyciela wynosiła 300 zł. We wrześniu 1881 roku do Przewrotnego przybył Zdzisław Krzywka. Mając ukończone Seminarium Nauczycielskie został mianowany miejscowym nauczycielem. Od samego początku dał się poznać jako dobry nauczyciel i gospodarz. Wymienił ogrodzenie szkoły zastępując żerdzie sztachetami oraz zadbał o systematyczne uczęszczanie dzieci do szkoły. Od grudnia 1886 roku Zdzisław Krzywka jest mianowany stałym, etatowym nauczycielem szkoły w Przewrotnem. Była to szkoła dwuklasowa. Nauka w niej odbywała się na dwie zmiany. Przed południem uczyła się klasa III i IV, zaś po południu klasa I i II. W sali szkolnej robiło się coraz ciaśniej, a warunki pracy dla nauczyciela stawały się coraz trudniejsze, dlatego, kiedy proboszczem Przewrotnego został ks. Jan Broda i objął przewodnictwo z Radzie Szkolnej Miejscowej rozpoczął się okres zmian. Przeprowadzono remonty celem pozbycia się wilgoci. W 1895 roku do szkoły uczęszczało 320 uczniów. W klasie I-II było 150, zaś w klasie III-IV 170 uczniów. Warunki pracy i nauki były bardzo trudne. Z. Krzywka podkreślał, że nie da się tak pracować i rozpoczął starania o pozyskanie pomocy nauczycielskiej i nowego budynku. Rada Szkolna Miejscowa swoje wnioski powizytacyjne przedstawiła Radzie Szkolnej Okręgowej w Rzeszowie, która to we wrześniu 1895r. przydzieliła do pomocy w szkole nową nauczycielkę Katarzynę Pawulówną. Trzeba było postarać się o nową salę i mieszkanie dla nauczycielki. Franciszek Politalski zgodził się wyremontować i oddać na klasę szkolną i mieszkanie dla nauczycielki dawną „sędziówkę”, znajdującą się obok starej szkoły. Od tej pory nauka odbywała się w 2 klasach. Po dwuletnim pobycie w Przewrotnem nauczycielka przeniosła się do okręgu lwowskiego i od września 1897 aż do lutego 1898 szkoła nie miała drugiego nauczyciela. Nowy nauczyciel Władysław Dziwisz w tutejszej szkole uczył do końca roku szkolnego 1898/99 roku. Zdzisław Krzywka za swoją sumienną pracę został mianowany z urzędu stałym kierownikiem dwuklasowej szkoły w Przewrotnem, a drugą siłą pomocniczą została Józefa Balówna, pochodząca z okręgu strzyżowskiego. W 1905 roku szkoła mieściła się w dwu izbach. W związku z powiększającą się liczbą dzieci Miejscowa Rada Szkolna w składzie: Franciszek Politalski, ks. Jan Broda, Zdzisław Krzywka, Jan Pokrywka i Jakub Wyka podjęła myśl budowy nowej szkoły. W dniu 9 grudnia 1905 wyznaczono plac pod budowę nowego budynku. Został on usytuowany na gminnym pastwisku za cegielniami dworskimi. Okazało się, ze jest to teren podmokły i nie nadaje się pod budowę, dlatego dziedzic Politalski przyszedł z pomocą i postanowił podarować pół morga ziemi w miejscu wysoko położonym, obok gościńca. Początkiem 1907 roku przedstawiono Radzie Szkolnej Okręgowej plany i szkice nowego budynku szkolnego. Zostały one zatwierdzone i zaopiniowane pozytywnie. Dodatkowo uzyskano dotację w kwocie 1800zł. Rozpoczęto zwożenie materiałów i wykopywanie fundamentów. Budowę szkoły zakończono w 1910 roku. W sierpniu 1911 roku oddano nowy budynek szkolny. Ławki, krzesła, tablice wykonał stolarz Jan z Raniżowa. Lekcje w nowym budynku rozpoczęły się dopiero we wrześniu 1912 roku. Była to szkoła dwuklasowa, a od roku 1914 czteroklasowa. Stara szkoła, po wyremontowaniu została przeznaczona na mieszkania dla nauczycieli. Jak na tamte czasy szkoła dość dobrze została wyposażona w pomoce naukowe. W roku szkolnym 1914/1915 uczyło czterech nauczycieli: Z. Krzywka, F. Rąb, M. Krzywkówna, J. Balówna. W czasie I wojny światowej w szkole znajdował się szpital, a na szczycie budynku powiewał sztandar Czerwonego Krzyża. Po wybuchu I wojny nauka w szkole została zawieszona. Ze względu na możliwość bitwy w Przewrotnem część ludności opuściła wieś. W obawie o swoje życie uczynił to także Zdzisław Krzywka. Jesienią Józefa Balówna postanowiła rozpocząć zajęcia w szkole, ale nie trwało to długo, gdyż Rosjanie zabronili prowadzenia nauki. Szkoła została bardzo zniszczona przez stacjonujących w niej żołnierzy. Były powybijane szyby, bałagan i zanieczyszczenia. Po powrocie do Przewrotnego Zdzisław Krzywka zarządził sprzątanie budynku i podwórza. Udało się rozpocząć zajęcia dopiero we wrześniu 1915 r. Rada Szkolna Okręgowa przeznaczyła 17 koron na pomoc dla biednych dzieci. Reskryptem z 21 sierpnia 1916 roku nauczycielką w szkole została mianowana Janina Zarzycka. Nowy rok szkolny rozpoczął się nabożeństwem w dniu 2 września 1916r., ale na czas prac polowych od 4 do 10 października dzieci były zwolnione z nauki. W celu pomocy biednym oraz osieroconym dzieciom przeprowadzano różnego rodzaju zbiórki w szkole. Zebrane pieniądze i rzeczy przekazywano do Czerwonego Krzyża. W dniu 17 marca 1917 roku Miejscowa Rada Szkolna, po raz kolejny poparła kandydaturę Zdzisława Krzywki na kierownika szkoły, a Rada Szkolna Krajowa powierzyła mu tą funkcję oraz przydzieliła 2 dodatkowe etaty nauczycielskie, które otrzymały Stanisława Marszałkowa i Anna Topperowa. W ciągu roku szkolnego 1918/1919 warunki pracy w szkole były bardzo ciężkie, spadła ilość uczęszczających do szkoły, ponadto doszło do epidemii „ Hiszpanki”. Następne lata były dla szkoły również bardzo ciężkie, z jednej strony ostre zimy i brak opału z drugiej inflacja. Charakterystyczne dla szkoły w okresie 20-lecia międzywojennego było wychowanie w duchu patriotyczno-religijnym. Rok szkolny i poszczególne semestry rozpoczynano i kończono udziałem w uroczystej mszy świętej. Obchodzono uroczyście urodziny Józefa Piłsudskiego, rocznicę odzyskania Niepodległości i uchwalenia Konstytucji 3 Maja oraz inne rocznice wydarzeń historycznych. Śpiewano polskie pieśni religijne i patriotyczne. W szkole funkcjonował Komitet Pomocy Dzieciom, który zbierał fundusze na pomoc w dożywianiu najuboższych dzieci. Ważnym wydarzenie w historii szkoły była wizyta Biskupa Karola Fischera w dniu 18 maja 1921 roku oraz udzielenie wszystkim duszpasterskiego błogosławieństwa. Skład grona pedagogicznego był niezmienny, nadal uczyło czterech nauczycieli. 26 maja 1922 roku szkołę odwiedził Powiatowy Inspektor Szkolny Michał Mróz. Zdzisław Krzywka w lutym 1924 roku otrzymał urlop zdrowotny i na czas jego nieobecności szkołą kierował Władysław Kwaśny. Ważną postacią związaną ze szkołą był proboszcz Jan Broda- założyciel szkoły zawodowo- koszykarskiej. W styczniu 1925 roku w szkole utworzono kurs dla analfabetów dla młodzieży starszej do lat 20-tu, którzy z różnych przyczyn nie uczęszczali do szkoły w wieku szkolnym. Zapisanych było 62 osoby. Obejmował on naukę czytania, pisania i rachunków. Po długoletniej trwającej prawie pół wieku pracy Zdzisław Krzywka 1 lipca 1929 roku odszedł na emeryturę. Niestety długo nie cieszył się życiem emeryta, gdyż umiera 5 października 1929 roku. Rada Szkolna Powiatowa mianowała nowym kierownikiem szkoły Kazimierza Rudolfa, który po objęciu obowiązków musiał przeprowadzić najpotrzebniejsze remonty. Kolejny rok szkolny rozpoczął się bez zmian. Nadal pracują cztery siły nauczycielskie, ale coraz liczniejsze są klasy pierwsze. W listopadzie 1930 roku kierownik szkoły zakłada Oddział Związku Strzeleckiego. Zarówno wieś jak i szkoła poniosły olbrzymią stratę, gdyż 5 czerwca 1933 r. zmarł ks. Roman Bauer. Z powodu kryzysu szkoła borykała się z brakiem ławek, krzeseł oraz piątej siły nauczycielskiej i dlatego do pierwszej klasy nie przyjęto 18 dzieci. W dniach od 29 września do 3 listopada 1934r. szkoła została zamknięta z powodu epidemii czerwonki. 1 września 1936 r nowym kierownikiem szkoły został Jan Osiniak. Rok szkolny rozpoczęto uroczystym nabożeństwem, w którym uczestniczyło 254 uczniów i 4 nauczycieli. Jak co roku uroczyście obchodzono rocznice ważnych wydarzeń z dziejów Polski, Odzyskanie Niepodległości, święto konstytucji 3 Maja. W następnym roku szkolnym zmienił się stan osobowy kadry nauczycielskiej, Henryk Durda przeniósł się do Głogowa. Grono nauczycielskie składało się z kierownika Jana Osiniaka, Ludwiny Cebulówny, Bronisławy Kobylakównej, Stanisławy Pawlukównej i ks. Stanisława Lubasa. Do 20 Października 1939 roku szkoła obchodziła święto patrona, którym był Jan Kanty. W okresie II wojny światowej nauka w większości odbywała się w domach prywatnych, gdyż szkoła została zajęta przez Niemców. Kierownika i nauczycieli aresztowało Gestapo, ale na szczęście zostali zwolnieni. Właściwa nauka rozpoczęła się dopiero rok później, bez książek, zeszytów, w ciasnych wiejskich izbach. Kierownikiem szkoły był Mieczysław Pitrus. Uczyli: ks. Paweł Szepieniec, Katarzyna Chuchro, Julia Krupa, Stefania Półchłopek i Aniela Wolfart. W październiku 1941 roku nowym kierownikiem został Koza Juliusz z Woli Raniżowskiej. Do szkoły w Hucisku przeniosła się nauczycielka Stefania Półchłopek, a jej miejsce zajął Andrzej Dynia. W tym czasie do szkoły uczęszczało bardzo mało dzieci. Było to spowodowane brakiem odzieży, butów, jedzenia oraz strachem. Tragiczne losy Przewrotnego tj. trzy pacyfikacje odbiły się piętnem na psychice dzieci. Te wydarzenia spotęgowały jeszcze większy strach wśród uczniów. Pomimo że na terenie Przewrotnego prowadzono tajne nauczanie to mała ilość uczniów brała w nim udział. Rozkradziono pomoce naukowe, na zlecenie władz niemieckich z programów nauczania usunięto historię i geografię. Nauczyciele niejednokrotnie z narażeniem swojego życia uczyli zakazanych przedmiotów. Tajne nauczanie w zakresie 7 klas prowadzili Andrzej i Anna Dyniowie oraz Julia Krupa. Początkowo w nauce uczestniczyło 10 uczniów, ale tylko troje zdało egzamin przed Gminną Komisją. 1 września 1944 roku p.o. kierownika szkoły mianowano Andrzeja Dynię, który zastąpił Romana Rzepę. Rok szkolny 1944/1945 rozpoczęto w bardzo trudnych warunkach. Brakowało najpotrzebniejszych rzeczy, nawet kredy. Chwilowo nauka była prowadzona w 3 salach we dworze, gdyż w szkole stacjonowali jeszcze radzieccy żołnierze. Zapisanych dzieci był 308, klas 7. Po wkroczeniu do Przewrotnego Armii Czerwonej w szkole został urządzony szpital. Na terenie szkoły było prowadzone dożywianie biednych dzieci, które otrzymywały zupę lub chleb z marmoladą. Po zakończeniu wojny szkoła została przygotowana do dalszej pracy. W dworze znajdowały się 4 sale lekcyjne, w których odbywała się nauka, aż do lat 60-tych. W szkole odbywały się akademie, przedstawienia w celu upamiętnienia ważnych rocznic, zbierano pieniądze na budowę pomnika pomordowanych przez Niemców mieszkańców Przewrotnego. W kolejnych latach organizowano kursy wieczorowe dla analfabetów oraz osób, które chciały ukończyć klasę siódmą. Zatrudniono nową kadrę nauczycielską, ale niestety ciągle brakowało wystarczającej ilości nauczycieli. W latach powojennych w Przewrotnem uczyli: Andrzej i Anna Dyniowie, Katarzyna Chuchro, Aniela Wolfart, Agnieszka Kusowa. Klasy były bardzo liczne, bo nawet 67 osobowe, a pensja nauczyciela była niska. Kolejne lata zaczynają przynosić zmiany ideologiczno-polityczne. Zakupiono pomoce dydaktyczne, książki do biblioteki, wzrasta świadomość rodziców i chętniej posyłają dzieci do szkoły, w której działają drużyny harcerskie, koła zainteresowań, SKO, Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej oraz prowadzone jest dożywianie najuboższych dzieci. W 1948 roku nowym kierownikiem szkoły został mianowany Czesław Wypchło, ale swoją funkcję pełni bardzo krótko tylko do końca października. 1 listopada kierownictwo szkoły obejmuje Aniela Wolfart i rozpoczyna się ciężka praca. Dużym powodzeniem cieszyły się kursy wieczorowe dla analfabetów oraz osób, które chciały ukończyć szkołę podstawową. Udało się także przeprowadzić gruntowny remont budynku szkoły. W roku szkolnym 1951/1952 zaczęto przygotowywać nowy budynek w Studzieńcu, do użytku został on oddany 1 września 1952 roku. Szkoła w Studzieńcu podlegała szkole w Przewrotnem, ale już w 1959 roku szkoła została oddana pod oddzielne kierownictwo Alfreda Przybyły. Nauczycielką została Cecylia Organiściak. W 1954 roku kierownik szkoły Aniela Wolfart została odznaczona Medalem 10-lecia Polski Ludowej. Pomimo ze zmieniły się święta obchodzone w szkole, to nadal nauczyciele i uczniowie przygotowują uroczyste akademie. Organizowano wieczory pieśni i tańca, Jasełka, przedstawienia teatralne, z których dochód był przekazywany na odbudowę Warszawy i zakup podręczników do biblioteki szkolnej. Uczniowie wyjeżdżają na wycieczki do Krakowa, Zakopanego, Wieliczki, Sandomierza i Rzeszowa. Do Przewrotnego zaczyna przyjeżdżać kino objazdowe a przedstawiane filmy cieszą się dużym zainteresowaniem. W ramach zajęć pozalekcyjnych wykonano tablice chemiczne i historyczne, albumy geograficzne, biologiczne, matematyczne i polonistyczne. W działalność oświatową włączył się także Komitet Rodzicielski. Coraz częściej nauczyciele biorą udział w konferencjach metodycznych i szkoleniowych. Zaczyna wzrastać świadomość rodziców, aby posyłać swoje dzieci do szkół średnich. Z każdym rokiem są widoczne zmiany na lepsze. Zmienia się wystrój szkoły. Kierowniczka dba, aby sale były ozdobione nie tylko kwiatami, ale także pomocami naukowymi, portretami i planszami. Dla dzieci organizowana jest Choinka Noworoczna i Dzień Dziecka. W związku z trudnymi warunkami lokalowymi postanowiono wybudować nową szkołę. Miała ona być budowana w czynie społecznym. W 1966 roku przedłużył się obowiązek szkolny. Szkoła 7-klasowa stała się szkołą 8-klasową. O przyjęcie do szkół średnich mogli ubiegać się tylko absolwenci 7-klasy urodzeni do 30 lipca. Pozostali kontynuowali naukę w klasie VIII. W roku szkolnym 1966/1967 Grono Pedagogiczne składało się z 9 nauczycieli. Każdy rok szkolny zaczynał się uroczystym apelem, zaś w okresie Święta Zmarłych uczniowie składali kwiaty na grobie byłego kierownika szkoły Zdzisława Krzywki i grobie pomordowanych w czasie wojny przez Niemców mieszkańców Przewrotnego. Uczniowie biorą udział w wycieczkach do Zakopanego, Krakowa, Wieliczki, Łańcuta oraz Rzeszowa. Aniela Wolfart była kierownikiem szkoły do 1970roku, kiedy to przeszła na emeryturę, a funkcję kierownika objął Józef Kłeczek, absolwent tutejszej szkoły. Jest to okres dużych zmian. Grono Pedagogiczne aktywnie pracuje na rzecz szkoły i środowiska. Nauczyciele prowadzą kółka przedmiotowe, Szkolne Koło LOP, drużynę Harcerską i Zuchy. Organizowane są akademie i przedstawienia teatralne oraj wycieczki. Nauczyciele systematycznie podnosząc swoje kwalifikacje, nie tylko biorąc udział w konferencjach, ale także kontynuując naukę w Studium Pedagogicznym i na uczelni wyższej. Długoletnimi pedagogami, którzy od początku swojej pracy zawodowej byli związani z tutejszym środowiskiem i pozostali w pamięci swoich uczniów są: Stanisława Słapińska, Zofia Wierzbicka, Wiesława Popek, Halina Ostyńska, Maria Bajek, Maria Pytlak, Stanisław Grygiel, Zofia Pokrywka, Jadwiga Chrobak, Teresa Rut. Z upływem lat budynek szkolny wymagał remontu. Brak było również sal lekcyjnych, gdyż te które znajdowały się w zabudowaniach podworskich nie nadawały się do prowadzenia zajęć. Dlatego zebrała się delegacja mieszkańców na czele z dyrektorem Józefem Kłeczkiem i wystosowała pismo do I sekretarz KC PZPR z prośbą o wyrażenie zgody na budowę nowej szkoły. Pomimo podjętej w 1976 r. kolejnej interwencji u wojewody rzeszowskiego sprawa nie została załatwiona pozytywnie. W następnym roku grupa miejscowych aktywistów postanowiła rozpocząć rozbudowę szkoły. W 1978 roku utworzony został 14-osobowy Komitet Rozbudowy Szkoły. Miejscowa ludność włączyła się do pracy i już w roku szkolnym 1980/1981 uczniowie rozpoczęli naukę w nowych salach. Od następnego roku szkolnego wprowadzono wolne soboty. Zawieszone zostały zajęcia w szkole w Studzieńcu, a dzieci uczęszczały do szkoły głównej. Zwiększył się również skład grona pedagogicznego. Aktywnie działają drużyny harcerskie, samorząd szkolny, kółka zainteresowań, świetlica szkolna i biblioteka. Dzieci biorą udział w spektaklach teatralnych, wycieczkach i konkursach na szczeblu gminnym i wojewódzkim. Upiększeniem sal i korytarzy zajmował się plastyk Stanisław Grygiel, który to wykonał również popiersie patrona szkoły Jana Kochanowskiego. W 1986 roku Pan Lesław Rzeźnik zostaje zastępcą dyrektora, a w 1992 r. dyrektorem szkoły podstawowej i tę funkcję pełni do chwili obecnej. Jego zastępcą jest Pani Krystyna Wojtowicz. Komitet Rodzicielski w czynie społecznym pomalował 2 sale lekcyjne, posadzkę na korytarzu i w kancelarii. Zakupiono radio, magnetofon, adapter z kolumnami oraz pomoce dydaktyczne. Coraz większa część uczniów osiąga wysokie wyniki w nauce. Swoją naukę kontynuują w szkołach średnich i wyższych. Od 1999 roku szkoła w Przewrotnem zaczęła funkcjonować jako Zespół Szkół. W jego skład wchodzi szkoła podstawowa, do której chodzą dzieci z klas I-VI oraz gimnazjum. Obowiązek szkolny realizują dzieci z Przewrotnego, Pogwizdowa Starego i Huciska. W związku z powiększeniem ilości dzieci podjęto decyzję o rozbudowie szkoły. Budynek Gimnazjum uroczyście oddano w 2002 roku. W następnych latach otworzono Punkt Przedszkolny, który w 2014 roku został przekształcony w Przedszkole, gdzie obecnie znajdują się 4 oddziały.
Szkoła odgrywa bardzo ważną rolę w środowisku lokalnym. Współpracuje ze środowiskiem lokalnym, innymi szkołami i z placówkami oświatowymi. Uczniowie naszej szkoły uczestniczyli i uczestniczą w różnych akcjach charytatywnych kwestach, konkursach przedmiotowych, artystycznych, zawodach sportowych, przedstawieniach teatralnych. Szkoła realizowała projekty edukacyjne i w działalność ekologiczną.
2. KALENDARIUM
1880r. - Pierwszym etatowym nauczycielem został Kornel Kuźniarski
1881 roku - do Przewrotnego przybył Zdzisław Krzywka.
1886 roku - Zdzisław Krzywka jest mianowany stałym, etatowym nauczycielem szkoły
1910 r. - zakończenie budowy szkoły
1914 roku- szkoła dwuklasowa została przekształconą w czteroklasową
1921r. - wizyta Biskupa Karola Fischera
1925 - utworzenie kursu dla analfabetów dla młodzieży starszej do lat 20-tu,
1930 - kierownik szkoły zakłada Oddział Związku Strzeleckiego
1 września 1952 roku- otwarcie Szkoły w Studzieńcu
1954 roku - Aniela Wolfart została odznaczona Medalem 10-lecia Polski Ludowej.
1966 r.- Szkoła 7-klasowa stała się szkołą 8-klasową.
1999 r. – Szkoła w Przewrotnem zaczęła funkcjonować jako Zespół Szkół.
2002 – uroczyste otwarcie nowego budynku Gimnazjum
2002 - rozpoczęcie działalności szkolnego Koła Caritas
3. KIEROWNICY I DYREKTORZY
1881-1929 - Zdzisław Krzywka
1929 - 1936 - Kazimierz Rudolf
1936 - 1939 - Jan Osiniak
1940 - 1941- Mieczysław Pitrus
1941 - 1943 - Juliusz Koza
1943 - 1944 - Roman Rzepa
1944 - 1948 - Andrzej Dynia
1 IX1948 - X1948 - Czesław Wypchło
1 XI 1948 -1970 - Aniela Wolfart
1970 - 1992 - Józef Kłeczek
1992 - Lesław Rzeźnik
2018 - Dorota Walczewska